Uniwersytet Wrocławski

SocjoPercepcja vol. 30 "O granicach pograniczach i ich (nie)przekraczaniu

Oddział Wrocławski Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, Ośrodek Badań Regionalnych i Obszarów Pogranicza w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Sekcja Socjologii Etniczności Polskiego Towarzystwa Socjologicznego we współpracy z Wrocławskim Instytutem Kultury serdecznie zapraszają do udziału w SocjoPercepcji vol. 30.

„Gdyby chcieć wyruszyć przed siebie – bez mapy, planu i celu – szybko się okaże, że to niemożliwe. Na drodze staną granice.” (Ewa Pluta)

O granicach, pograniczach i ich (nie)przekraczaniu…

Spotkanie odbędzie się 18 stycznia (środa) o godz. 18:00 w RECEPCJI na ul. Ruskiej 46 we Wrocławiu.    

Gościnie: 

Ewa Pluta – dziennikarka, redaktorka wydań cyfrowych miesięcznika „Pismo. Magazyn opinii”. Absolwentka kulturoznawstwa i Polskiej Szkoły Reportażu, stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz m.st. Warszawy – Dzielnicy Wawer. Miłośniczka długodystansowych spacerów; pomysłodawczyni projektu „Granica” – reporterskiego trzymiesięcznego spaceru wzdłuż wschodniej granicy Polski, czego efektem jest książka “Rubież. Reportaż wędrowny”, Warszawa: Wydawnictwo Dowody na Istnienie 2022.

dr hab. Kamilla Dolińska – socjolożka, od początku pracy zawodowej związana z Zakładem Socjologii Pogranicza Uniwersytetu Wrocławskiego; członkini zespołu Ośrodka Badań Regionalnych i Obszarów Pogranicza oraz wiceprzewodnicząca Sekcji Socjologii Etniczności PTS. Jej zainteresowania badawcze skupiają się wokół granic i pograniczy, wielokulturowości oraz problematyki mniejszości narodowych i etnicznych. Współautorka książki „Cud pogranicza? Zgorzelczanie, gubinianie i słubiczanie o życiu w miastach podzielonych” (Kraków: Nomos 2018) oraz „Narracje o miastach podzielonych w Europie Środkowej: Słubice i Frankfurt nad Odrą oraz Cieszyn i Czeski Cieszyn (Warszawa: Scholar 2022).

Prowadzenie

dr hab. Elżbieta Opiłowska, prof. UWr – socjolożka, kierowniczka Ośrodka Badań Regionalnych i Obszarów Pogranicza w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Absolwentka Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej, Uniwersytetu Lipskiego oraz Uniwersytetu Europejskiego Viadrina. W swoich badaniach i publikacjach zajmuje się tematyką granic i pograniczy, relacji polsko-niemieckich, europeizacją oraz pamięcią zbiorową. Odbyła wiele staży zagranicznych, w tym w UniGR-Center for Border Studies (Uniwersytet Luksemburski) oraz Robert Schuman Centre (European University Institute, Florencja).

W ostatnich dwóch dekadach możemy mówić o renesansie granic. Kryzys uchodźczy, brexit, pandemia Covid-19, polsko-białoruski kryzys graniczny i wojna w Ukrainie spowodowały, że granice ponownie znalazły się w centrum opinii publicznej. Odrodzenie granicy jako linii oddzielającej suwerenne państwa, powstanie ruchów nacjonalistycznych, nowe podziały społeczne, wykluczenia etniczne czy religijne - problemy, które wydawały się blednąć w optymistycznej wizji rozwoju Europy na początku XXI wieku, powróciły ze zdwojoną siłą. Te nowe procesy stanowią wyzwanie nie tylko dla władz politycznych, ale mają szczególny wpływ na życie mieszkańców pograniczy. To mieszkańcy włoskiej wyspy Lampeduzy musieli radzić sobie z tym, że ich ukochane miejsce urlopowe stało się „bramą do Europy” dla tysięcy uchodźców z Afryki. To mieszkańcy zachodniego pogranicza Polski protestowali przeciwko zamknięciu granicy z powodu pandemii Covid-19 i odseparowaniu ich od miejsc pracy, szkoły czy przyjaciół. Wreszcie, to mieszkańcy wschodniego pogranicza Polski organizowali pomoc dla uchodźców, którym udało się przedrzeć przez zasieki zbudowane na polsko-białoruskiej granicy czy setek tysięcy uciekinierów z ogarniętej wojną Ukrainy.

Pogranicza to miejsca szczególne – mikrokosmosy procesów globalnych, „ofiary” wielkiej polityki - gdzie kontakty międzykulturowe i spotkanie z „innym” należą do codzienności. Pogranicza to miejsca położone przy granicach terytorialnych, ale to także przestrzenie społeczne konstruowane poprzez praktyki, relacje i dyskursy.

Celem spotkania jest dyskusja nad dynamiką zmian zachodzących na pogranicznych z perspektywy ich mieszkańców – tych, którzy doświadczają i (nie)przekraczają granic(e). Okazją do tego są dwa projekty, uwieńczone publikacjami.  Pierwszy skupia się na granicy wschodniej Polski – „rubieży Unii Europejskiej” – która jest bohaterką książki Ewy Pluty. Reporterka przemierzyła setki kilometrów, by porozmawiać z mieszkańcami pogranicza - rolniczką z Sankur, batiuszką z Mostowlan, wróżką z Opaki Dużej czy emerytowaną nauczycielką z Chomontowiec. Celem drugiego – naukowego projektu – było zebranie narracji o granicy Polski z Niemcami i Czechami oraz poszukiwanie odpowiedzi, czym ona jest dla mieszkańców miast podzielonych, jakie znaczenie ma dla nich jej (nie)przekraczanie. O tym opowie Kamilla Dolińska – uczestniczka projektu i współautorka książki.

Podczas dyskusji skonfrontujemy ze sobą nie tylko dwie perspektywy – reporterską i naukową, ale również dwie zupełnie różne granice – zachodnią i południową granicę Polski – wewnętrzną granicę strefy Schengen oraz pilnie strzeżoną zewnętrzną granicę Unii Europejskiej.